Bebeklerde Ağız ve Diş Sağlığı

Bebeklerde dişlenme dönemleri nasıl gelişir? İlk dişler ne zaman çıkar?

İlk süren süt dişleri alt 1. kesici dişlerdir ve 6-8 aylık dönemde çıkmaları beklenir. Bunu üst süt keser dişler takip eder (7-10 ay). Alt çenedeki dişlerin genellikle üst çenedeki karşıtlarından önce çıkmasını bekleriz.

Sonra sırasıyla alt yan kesici dişler (8-13 ay), üst yan kesici dişler (10-16 ay) takip eder. Bu dönemden sonra alt ve üst süt 1. azı dişleri sürerler (12-16 ay). Birinci süt azılar sürdükten bir kaç ay sonra süt 1. azıların hemen önünde kalan boşluğa süt köpek dişleri sürerler (16-20 ay). En son olarak ağızda süt ikinci azı dişleri yerini alır (21-30 ay). Süt dişlenme dönemi 2,5-3 yaş arasında süt 2. azı dişlerinin sürmesi ile tamamlanır. 3 yaşına gelindiğinde sağlıklı bir ağızda 20 adet süt disinin olmasını bekleriz. Özellikle süt azılar ve köpek dişleri çıkarken bebeklerde huzursuzluklar gözlenebilir.

Bebeklerde geç diş çıkarma

Genelde bebek 6 aylık iken ilk dişler sürerler. Ancak 4-5 aylık gecikmelerde hemen panik olmamak gerekir hatta bazı bebeklerde dişlerin ilk sürmesi 15-18 aya kadar uzayabilir. 18 aylık bir bebekte dişler hala sürmezlerse bir çocuk diş hekimine gidilmesini önerebiliriz.

Geç çıkan diş daha sağlıklı olur mu?

Bilimsel olarak erken çıkan diş erken geç çıkan diş geç çürür gibi bilimsel bir veri yoktur. Yani sürme zamanından bağımsız olarak ağız ortamıyla temas ettikten sonra iyi temizlenmeyen her diş hızla çürüyebilir. Burada bir dip not vermek gerekirse; dişler ilk sürdüklerinde henüz mineralizasyonlarını tamamlamamış durumdadırlar. Dişler sürdükten sonra kimyasal yapıları farklılaşır, bu farklılaşmayı tükürükteki mineralleri ve iyonları alıp daha kararlı bir kristal yapısına erişerek sağlarlar. Bu nedenle dişler sürdükten sonraki dönemde iyi temizlenmezlerse ağızdaki asidik ortamda kristaller kolayca parçalanır ve çürük oluşur. Bu dönemde tükürükte özellikle Ca, F gibi diş yapısını kuvvetlendiren mineraller arttıkça diş daha doygun ve kararlı bir bileşik haline gelir ve ağız asitlerine direnci artar. Bu nedenle sürme yaşı çürük oluşumunu etkilemez.

Dişler çıkarken kaşıntı önlemek huzursuzluğu azaltmak için neler yapılabilir?

Bildiğiniz gibi dişler sürerken dişetleri kaşınır, huzursuzluk, hafif ateş (maksimum 38, genelde 38 derecenin üstü diş çıkarma haricindeki bir durumun belirtisi olabilir) tükürük artması -hatta bu sebeple artan öksürük ve tıkanma-, iştah azalması ve ishal görülebilir.

Bu süreci daha hafif kolay atlatmak için

bol bol su içirmek
diş kaşıyıcı kullanmak (hatta kaşıyıcıları soğutmak daha etkili olur)
ılık ya da soğuğa yakın yemekler yedirmek
meyveleri soğuk tüketmek
sert yiyecekler (havuç gibi)

-diş etine yuvarlak hareketlerle masaj yapmak (masaj icin parmak fırçalar kullanılabilir) yardımcı olur. Bunların dışında topikal anestezik içeren jelleri ve diş etini lokal olarak rahatlatan anestezik madde içermeyen bitkisel jelleri de doktorunuz önerdiği sürece kullanabilirsiniz.

Bebeklerde diş bakımına ne zaman başlanmalı ve nasıl bakım yapılmalı?

Ağız bakımı doğumdan itibaren başlayan süreçtir. İlk dişin çıkması ile beraber bu bakıma daha da önemsenerek devam edilmelidir. Çok minik bebeklerde macunsuz fırçalama yapılabilir ve tek disilik diş fırçaları ya da parmak fırçalar kullanılarak dişler temizlenebilir. Fırçalama yine ağız mukozasının temizliği ile desteklenmelidir(karbonatlı su, maden suyu vb kullanılabilir).

Bebeklerde ağız temizliği yapılırken bebek annenin göğsüne yaslanır, fırça ya da temiz bir bez ile ağız ve dişler temizlenir. Bebeğinizin önceleri ağlaması ve temizlikten hoşlanmaması çok normaldir. Merak etmeyin zamanla bebek bu temizliği doğal karşılayıp izin verecektir. Bu uygulamayı her gece yatırmadan önce ve sabahları yapmanızı öneririz.

3 yas altında yutma riskinden dolayı florürsüz diş macunu kullanılabilir. Mercimek büyüklüğünde macun yeterli olur. Diş yüzeylerinde plak birikimine izin verilmemesi gerekir. Birkaç aylıkken başlayan fırçalama alışkanlığı 1 yaşına geldiğinde iyice oturacak ve çocuğunuz diş fırçalamayı su içmek gibi doğal bir durum olarak kabul edecektir.

İlk diş muayenesi ne zaman yapılmalı

İlk dişler sürdükten sonra yani 6-8 ay arası ilk muayeneyi öneriyoruz. Bu muayenede tüm ağız içi dokular (dişler, damaklar, yanaklar …) incelenir. Beslenme alışkanlıkları ile çürük ilişkisi ve çürükten nasıl korunacağı aileye açıklanır. Dişli doğum, doğumdan hemen sonra diş sürmesi, yarık dudak damak gibi problem olması durumunda bebeği birkaç günlükken görmeyi tercih ederiz.

Ağrı ve travmalar dışındaki rutin kontrollerin durumlarda yılda 1 kez olması yeterlidir. 3 yaş sonrasında bu kontrollerde çürüğe karşı koruyucu uygulamalar yapılabilir.